Tilbakeblikk På Folk og Hendingar på Kvalheim

Fram til ca 1930

På byrjinga av 1900 talet var det 28 gardsbruk med skyld på Kvalheim. Av desse var det 12 på Ytre Kvalheim, 7 på Myre og 10 på Indre Kvalheim. På den tid hadde alle både melkekyr, sauer, gris, høns nokre hadde og geit og rev og sjølvsagt ein hest.

Eldste kjelda som nemner garden Kvalheim eller Hvalheimar, Hvalheimum som det og vart skreve, er Bjørgvins Kalfskinn som var ei jordbok over det jordgods som på 1300 talet låg til Bjørgvin Bispedøme.

I 1520 vart det gjort skilnad på indre og ytre Quallem eller Hwalem. Det var Olaff Hwalem, Siwurdt Hwalwiggen og Velem Hwalengenn som betalte skatt. Seinare i 1563 hadde både ytre og indre Kvalheim 3 skatteytarar då var og Myrre nemd med 2 skatteytarar. Etter kvart vart fleire av gardsbruka delte mellom syskjen og etterkommarar.

Utanom gardsdrifta som kvinnene og barna som oftast måtte ta seg av var fiske ein viktig intektskjelde. Hela på Kvalheim var staden dei hadde båtar og bruk. Hella var lite egna når vinterstormane sette inn, difor hadde Kvalheimarane sjøbuder i Torskangerpollen der dei budde og rodde fiske fra store deler av vinteren.

Før 1900 vart Hella brukt som naturen hadde forma henne. I 1904 bygde hamnevesenet eit 25 m langt båtopptrekk og ein støypt vernemur. I 1914 måtte hamnevesenet til att etter at ein storm øydela båtopptrekket og tok med seg fleire naust og båtar, muren mot vest vart då støypt høgre og båtopptrekket vart gjort lengre.

Det vart sagt at Hella var den verste av landingsplassane man kjende til her i landet,bare på Færøyane kjende man til tilsvarande plassar.

Tross veirhart og stor akrobatikk for å komme i land og på havet kjenner man til bare ei dødsulykke på Hella, det var i 1861 at ein mann vart tatt av ein brotsjø.

Meir om Hella her.....

Gamle Kvalheim skule stod ferdig i 1911 og lærer på skulen var då Severin Ramnefjell, han var i bygda i 18 år. Etter han var det Gustav Teige som var lærer frå 1921 og heilt fram til 1966. Før skulen vart bygd var det omgangsskule i bygda, det vil seie at skulen helt til i dei private heimane.

På 1900 talet var det 51 skuleborn på Kvalheim. Fram til 1894 var det Ole Nilsen Kvalheim som var lærer på omgangsskulen, han var lærar frå 1854.

Han var også klokkar ved Røysakyrkja frå 1864. Han gjekk av som lærar i 1894.

Kvalheim Ungdomslag vart skipa i 1920 og vart innmeldt i Firda Ungdomslag i 1921. Fyrste formann var lærer Anders Røberg. Laget har blantanna kosta opphald på helseheim for ein tæresjuk lagsmann og kjøpt ljoskroner til Nord Vågsøy Kyrkje